威海修复岸线62公里沙滩30万平方米湿地万余亩
| Итти?оди ?ум?ури?ои Шуравии Сосиалист? | |||||||||
| Союз Советских Социалистических Республик | |||||||||
| |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Гимн | |||||||||
.svg)
| |||||||||
| Пойтахт | Маскав | ||||||||
| Забон(?о) | рус?, укройн? ва белорус? | ||||||||
| Во?иди пул | Soviet ruble[d] | ||||||||
| Майдон |
| ||||||||
| А?ол? |
| ||||||||
| Шакли ?укмрон? | ?ум?урии ш?рав?[d], ?ум?урии порлумон?, single-party system[d], federation[d] ва communist dictatorship[d] | ||||||||
.svg)
Итти?оди ?ум?ури?ои Шуравии Сосиалист? (Итти?оди Шурав?, И?ШС; рус?: Союз Советских Социалистических Республик, СССР) — давлате буд, ки дар сол?ои 1922 — 1991 дар бахши бузурги Авруосиё ву?уд дошт.
Таърих
[вироиш | вироиши манбаъ]Давлати Шурав?: Ин?илоби сол?ои 1905 – 1917, ?анги ша?рванд?, ташкили давлати Шурав?, ки аз октябри соли 1917 то охири 1991-ум сол ву?уд дошт. Бу?рони ?амъиятие, ки дар Русия сар зада буд ба шикоф миёни ?укумату ?омеа ва баъдтар ба ш?риш?ои сол?ои 1902 - 1905 оварда расонд. Гарчанде, ки ин ш?риш?о бебарор буду ба ивази ?укуматдорон оварда нарасонд, лекин ин ш?риш?о ин?илоберо ба бор овард, ки дар соли 1917 рух дод.
Ширкати Русия дар ?анги ?а?онии якум (1914 – 1918), ба гаронии нарх?о дар бозор, камбуди коло ва ?амчунин ба гуруснагии а?ол? оварда расонд, дар нати?а зимистони соли 1917 бу?рони сиёс? тезу тундтар гашт. Феврали соли 1917, ш?риши мусалла?онае, ки дар Санкт-Петербург шуда буд, ба даст кашидани Николайи II аз тахт оварда расонд, ки ба ?ои ? акнун кишварро ?укумати мува??ат? идора мекард. Аммо дар нати?аи ш?риши мо?и октябри соли 1917 ба сари ?укумати Русия болшевикон (РСДРП(б) омаданд (сипас РКП(б), ВКП(б), КПСС - ?изби Коммунистии Русия (Партияи Коммунистии Итти?оди Шурав?) бо ра?барии В. И. Ленин). Пас аз 3 соли ?анг бо душманони дохиливу хори?? болшевикон тавонистанд ?окимиятро дар ?аламрави пешини Подшо?ии Русия ба даст оваранд.
Дар нати?аи Ин?илоби Октябрии соли 1917 дар Русия ?анги ша?рванд? (сол?ои 1917 – 1923) рух дод, ки дар во?еъ ?анге буд барои ба даст овардани ?удрат миёни болшевик?о (артиши “сурх?о”) ва мухолифони он?о (артиши “сафед?о”). Барои расидан ба ?адафи худ ?ам “сурх?о” ва ?ам “сафед?о” террорро истифода бурданд, ки дар нати?а бештар мардуми бегуно? ран? кашид. Афзун бар ин, давлат?ои хори?? низ дар ин ?анг ширкат доштанд, ки мехостанд Русияро суст ва пора-пора кунанд. Лекин болшевикон тавонистанд дар ин ?анг пир?з шаванд ва сиёсати ягонаро дар Русия ?ор? кунанд. Кишвари наве, ки бештари ?аламрави пешини Подшо?ии Русияро дар мегирифт, Итти?оди ?амо?ири Шуравии Сосиалист? (И?ШС) ном гирифт. Умуман дар нати?аи ?анги ша?рванд? ва ин?илоб дар Русия: 25 млн а?ол? ба ?алокат расид, исте?соли саноат 5 маротиба ва ма?сулоти кишоварз? низ 40% кам шуд.
Дар ин ?олат?ои ногувор аз нав бар?ароркунии и?тисодиёти Русия о?оз гардид. Дар ин ва?т бештар ба саноаткунонии мамлакат: саноати мошинасоз?, металург?, ?арб?, коркарди кон?о ва сохтмони стансия?ои электрик? мабла?гузории ?укумати ш?рав? сарф карда мешуд. Тара??иёти саноати вазнин зарари худро бештар ба саноати сабуку кишоварз? расонид. ?аёти одамони од? дар ин давра хело ?ам бад буд, сат?и зиндагии а?олии ш?рав? паст буд нисбат ба дигар давлат?о, ма?сулот?ои од? намерасиданд, мушкилоти ?идд?, ки ин таъмини а?ол? бо маскан буд бо?? монд.
Та?симоти милл?-?удудии И?ШС
[вироиш | вироиши манбаъ]Санаи таъсисёбии Итти?оди ?ум?ури?ои Ш?равии Сосиалист? (И?ШС - СССР) 30 декабри соли 1922 мебошад.
Дар давоми мав?удияти Итти?оди ?ум?ури?ои Ш?равии Сосиалист? (И?ШС - СССР) се маротиба Конститутсияи И?ШС ?абул шудааст:
- Конститутсияи И?ШС — соли 1924
- Конститутсияи И?ШС — соли 1936
- Конститутсияи И?ШС — соли 1977
Сараввал, мувофи?и Шартнома оид ба таъсиси И?ШС (30 декабри соли 1922), ба ?айати И?ШС ?ум?ури?ои зерин ворид шуданд:
- ?ум?урии Ш?равии Федеративии Сосиалистии Русия
- ?ум?урии Ш?равии Сосиалистии Украина
- ?ум?урии Ш?равии Сосиалистии Белоруссия
- ?ум?урии Ш?равии Федеративии Сосиалистии Закавказиё
- 27 октябри соли 1924 ба ?айати И?ШС ?ШС Туркманистон ворид шуд.
- 13 майи соли 1925 ба ?айати И?ШС ?ШС ?збекистон ворид шуд.
- 5 декабри соли 1929 ба ?айати И?ШС ?ШС То?икистон ворид шуд, ки аз ?айати ?ШС ?збекистон 16 октябри соли 1929 ?удо шуда буд.
- 5 декабри соли 1936 ба ?айати И?ШС ?ШС Озарбой?он, ?ШС Арманистон ва ?ШС Гур?истон ворид шуданд, ки аз ?айати ?ум?урии Ш?равии Федеративии Сосиалистии Закавказиё ?удо шуда буданд. ?амзамон, ба ?айати И?ШС ?ШС ?азо?истон ва ?ШС ?ир?изистон, ворид шуданд, ки аз ?айати ?ум?урии Ш?равии Федеративии Сосиалистии Русия ?удо шуда буданд.
- В 1940 году в СССР были включены Карело-Финская, Молдавская, Литовская, Латвийская и Эстонская ССР.
- Дар соли 1956 ?ШС Карел?-Фин? табдил дода шуда буд ба ?АШС Карел? дар ?айати РСФСР.
- 6 сентябряи соли 1991 Ш?рои давлатии И?ШС Литва, Латвия ва Эстонияро аз ?айати И?ШС берун баромадани ин давлат?оро фа?мид.
- 25 декабри соли 1991 Президенти И?ШС М. С. Горбачёв ба истеъфо баромад. Сохтор?ои давлатии И?ШС бар?ам хурданд.
Масо?ати умумии И?ШС августи соли 1991 22,4 млн км2 ташкил мекард.
Ин?оро ?ам бингаред
[вироиш | вироиши манбаъ]